(West)DUITSE OLDIES  

Duitsland kent een groot aantal merken die al geruime tijd bestaan. In het CaravanCamper ABC zijn de meeste merken, die nu veelal nog steeds bestaan,  beschreven.

Feriela

In 1960 start Gustav Groß Wohnwagen und Möbelwerke met de productie van caravans onder de merknaam Feriela. Na de dood van Gustav Groß in 1970 neemt Eugen Immler het bedrijf over en in 1976 wordt het bedrijf omgevormd tot Middendorf GmbH met Immler en Erwin Hymer als partners. In 1973 volgt de bouw van de eerste camper. In 1982 verlaat Hymer het bedrijf en wordt Fritz Berger partner. In dat jaar 1982 stopt de productie van caravans .In 1983 wordt de naam: Frankia Fahrzeugbau GmbH.  ( zie ook:Jomi en Frankia ).

Jomi

Josef Middendorf , eigenaar van een meubelfabriek bij Keulen bouwt binnen 50er jaren eerst vouwwagens en in 1958 zijn eerste caravan. Tussen 1976 en 1982 was Erwin Hymer partner in Middendorf en zagen we Jomi caravans op Eriba onderstellen. Na het vertrek van Hymer werd Fritz Berger partner en in 1983 omgevormd naar Frankia campers.

Kali

De firma Kali werd in 1922 door de auto- en motorcoureur Hugo Kalinowski opgericht als fabrikant van zijspannen. Nadat de firma in 1931 failliet was gegaan werd deze onder een nieuwe leiding in 1932 heropend en bracht men vanaf 1934 ook aanhangers op de markt. Rond 1955 kwam daar de productie van caravans tot eind 60er jaren bij. In 1969 werd het bedrijf gesloten en restanten verschrot. Kali is sinds 1985 weer actief als zijspanfabrikant.

Knopse

Hans Austerman uit Warendorf bouwt in 1955 zijn eerste caravan. Nadat deze eerst als Auwa (Austerman Warendorf) geïntroduceerd werd, veranderde de naam snel daarop in Knopse.  I.v.m. zijn breedte van 1,35 m. werd deze naam gekozen wat “kiem” betekent. Deze fabrikant is de grondlegger geweest van LMC ( zie CaravanCamper ABC).

MIKAFA ( Mindener Karrosseriefabriken) bouwt vanaf 1957 zeer exclusieve caravans, welke als de Rolls Royce onder de Duitse caravans worden beschouwd. Het grootste model kostte in 1961 Fl 22.500.-  Opmerkelijk is dat deze fabrikant in 1951 reeds een camper bouwde. De fabrikant had voor de oorlog reeds enige ervaring met aluminium als vliegtuigbouwer onder de firmanaam Peschke. In 1948 werd deze productie en bedrijfsnaam het bedrijf ontnomen en werd MIKAFA gesticht. Het bedrijf ging zich toeleggen op bussen , campers en caravans. Deze firma was de eerste die het woord “Reisemobil” gebruikte. Pas in 1957 kon men naar de fabriek, waarop beslag was gelegd, terugkeren en smolten de firma’s Peschke en Mikafa samen in een nieuw bedrijf: Peschke KG. en kwam ook de caravanproductie op gang.  Het merk MIKAFA bleef echter bestaan. In 1966 verlaat de laatste caravan de fabriek maar de camper productie gaat verder en aan het einde van de 60er jaren volgt er een fusie tussen de 2 carrosseriefabrikanten uit Minden: Mikafa en Clausing.  De camperproductie gaat nog door tot eind 80er jaren.

Schweikert

In 1935 bouwde  Hans Seitz in Ilshofen z’n eerste caravan. Daarmee nam hij, samen met z’n vrouw Lina Schweikert, deel aan de internationale FICC-rally in Wiesbaden (3000 deelnemers uit 16 Europese landen. In 1936 kwam de bouw van Schweikert caravans , genoemd naar de meisjesnaam van zijn vrouw, goed op gang met de modellen ‘Immer Daheim’ en ‘Kleiner Strolch’. Na de oorlog komt de productie pas in 1949 weer op gang. Na de dood van Hans Seitz in 1969 volgt er een samenwerking met Knaus welke tot 1976 duurde.                                                                   Schweikert Caravans in Ilshofen bestaat nog steeds; de kleinzoon beheert daar een caravan- en camperdealerschap.

Sport Berger

De grootste caravanfabriek in Duitsland voor de oorlog was Hans Berger in Rothschwaige, een specialist in het bouwen van lichtgewicht caravans.  In 1934 worden de eerste Duitse vouwwagens(“Eins, Zwei, Drei, Haus dabei”) seriematig geproduceerd. Het was de voorganger van de vouwwagens. In 1937 bouwt zijn firma SportBerger een mini-caravan, genaamd “Karawane”. In 1939 lopen er dagelijks een wagen van de band. Al vlug na de oorlog, in 1946, wordt de productie herstart.  In de jaren 1962-1964 worden zijn caravans ook in Nederland verkocht; een type L kost fl. 9245,00 (zie foto). De jaarlijkse productie komt dan niet meer boven de 100 eenheden uit. In 1966 stopt de productie.

SULEICA en ORION

In 1958/59 besluit de firma “Kunststofftechnik Ferdinand Schäfer ” in Detmold een lichtgewicht caravan van GFK te bouwen; het bedrijf had al 10 jaar ervaring met kunststoffen. De eerste presentatie van model F430 vindt in 1962 plaats. De naam Suleica is afgeleid van “SUPERLEICHTCARAVAN”.                                                                                                                  Op de caravansalon van 1967 te Essen werd de eerste camper aangeboden met het typenummer HS 68. Het was een samenbouw van een aangepaste Suleica F430 met een Hanomag F20 Chassis .     De F430 werd nog als ” Schwimmwagen” dus als varende caravan aangeboden. Vanaf 1967 werd een tandemasser gebouwd maar aangaande de caravans eindigen hiermee deze activiteiten.            In 1968 ontwerp Ing.Dr Freise een varende camper met de naam Orion. Maar verder dan een varende prototype kwam het niet. Wel kwam het prototype , zonder vaaraandrijving, op de weg. Twee branden in 1972 en 1974 lijden tot aanzienlijke schade: de mallen van Suleica en Orion waren zwaar beschadigd. De productie van Suleica werd uit kostenoverweging naar Hongarije verplaatst.  In 1978 moest de fa Schäfer ivm de verliezen na de brand het bedrijf aan BMW garage Fa. Depping uit Detmold verkopen, die de leiding van het bedrijf onder de naam TFG (Teutoburger Fahrzeugwerke und Gerätebau GmbH) daarna nog korte tijdvoortzette, maar dat mocht door verschillende oorzaken niet meer baten. In 1987 sloot TFG definitief de poorten.

VFW

De Vereinigte Flugzeugtechnische Werke VFW Bremen, met 6000 man personeel, start in 1964 met de caravanproductie.                De voorgeschiedenis gaat echter terug naar 1959 wanneer Ulrich Sass , gebaseerd op de Engelse “Travelmaster” een nog lichtere caravan wil bouwen .In 1960 ontstonden seriematig 3 modellen onder de merknaam ISA (Ingenieur Sass). Na een productie van 50 stuks stopte Sass maar verkocht licentie en inrichting aan VFW, welke in 1962 een geheel nieuwe fabriek bouwde.

In 1966 fuseert VFW met Fokker en volgt ook de introductie in Nederland. De productiegrootte 1968 bedraagt 2000 stuks. Onder druk van Fokker staakt men in 1974 de productie om zich volledig toe te leggen op de vliegtuigindustrie. In totaal zijn er 14.000 stuks gemaakt.

Wolf/Wolfbart

Wolfgang Bartsch ,fabrikant in het Duitse Laudenbach, van motorkleding en tenten startte in 1959 met caravans. Daar zijn florerende bedrijf te klein voor een groot-bedrijf en te groot voor een klein-bedrijf was, verkocht hij zijn onderneming in 1974 aan Knaus. Deze zette nog even de productie van Wolf voort, eerst nog in Laudenbach en later in Ochsenfurt maar voor het eind van de 70er jaren was dit merk verdwenen.

DDR Oldies

In de periode van midden 70er jaren tot aan de val van de muur kent de DDR verschillende merken caravans, welke in deze periode genationaliseerde bedrijven waren. Bedrijven die nog in privé bezit waren werden in 1972 onteigend   Bij de strategie van de DDR om meer consumptie goederen te bouwen, werden bedrijven gedwongen, caravans te produceren. Er wordt aangenomen dat erin de DDR-periode zo’n 85.000 caravans geproduceerd zijn.  Daarnaast nog zo’n 100.000 vouwwagens. Om Westerse valuta te verkrijgen werden wagens  ook naar het westen, dus ook Nederland geëxporteerd. Soms werden hiervoor tussenpersonen in West Duitsland voor ingeschakeld; zo was het bij een vooraanstaande Nederlandse caravanjournalist niet bekend dat Nagetusch uit Wiesbaden, maar uit de DDR kwam.  Een Volkseigener Betrieb (ook VEB) was een aanduiding die werd gebruikt voor een bedrijf dat feitelijk in staatshanden was. Volgens de filosofie van de communistische leiders behoorde een bedrijf aan de arbeiders zelf toe. Dat arbeiders daarbij niet rechtstreeks aandeelhouders waren maar dat de staat als overkoepeling van volkseigendom fungeerde vloeide weer voort uit het feit dat aandelen (kapitaalbezit) niet pasten binnen een socialistische of communistisch model. Vanaf 1948 vormden de VEB’s de basiseenheden in de planeconomie.  Na de Wende is er van de DDR productie niets meer overgebleven.  Net zoals Duitse automerken een vestiging in het oosten geopend hebben, heeft ook de Erwin Hymer Group een fabriek in Neustadt.

Een  Produktionsgenossenschaft des Handweks t(PGH) was in de Duitse Democratische Republiek een socialistische coöperatie. De coöperaties voor handwerkproductie kwamen naar voren als alternatief voor particuliere bedrijven.  De leden waren ambachtslieden of handelaars met toegang in de ambachtelijke of commerciële rol. Bovendien zouden hun werknemers en meewerkende echtgenoten ook lid kunnen zijn van een PGH. De fusie was gebaseerd op vrijwillig, collectief / collectief werk binnen een coöperatie die productie produceert, met als doel het vormen van een gezamenlijk eigendom van de productiemiddelen door de fusie.

Apolda

Meubelmaker Horst Immisch uit het Oost Duitse Apolda bouwt vanaf 1966 caravans. Veelal gebeurde dit door het ontbreken van alternatieven. Het totale aantal bleef beperkt tot zo’n 260 stuks en dat met 5 medewerkers. De firma bestaat nog steeds; in januari 2018 werd Horst Immisch gehuldigd i.v.m. zijn diamanten jubileum.

De Bastei caravan werd door VEB Karosseriewerk Dresden  en zijn filialen in Rosenthal, Wilsdurff en Radeberg geproduceerd. De woonwagen bestaat uit de modellen 1-2-350-351 en 390 werden , totaal zo’n 33.000 stuks, tussen 1974 en 1990 geproduceerd en was daarmee de meest producerende caravanmerk uit de DDR. De modellen 390 en 351 werden als OASE door Fritz Berger verkocht. Voor de nationalisering in 1972 werden verschillende modellen als Nagetusch verkocht. (zie Nagetusch).

Camptourist

De voormalige voertuigenfabriek Seiffen werd in 1946 onteigend en in 1958 naar Olbernhau verplaatst. Hier werd de Klapprix/Camptourist  vouwwagen tot 1990 ( in een oplage van 150.000 stuks) gebouwd. Deze vouwwagen werden naar het westen geëxporteerd en zijn bij ons als Alpenkreuzer bekend.Na de val van de muur werd in 1990 een reddingsactie gestart met een GFK model, welke in plaats van een Trabi as met een Knott as was uitgerust. wat echter mislukte. Ook de introductie van een caravan (Camptour) in 1993 mislukte en werd in 1994 faillissement aangevraagd.

Friedel

Op bevel van de DDR-regering , waarbij alle industrie- resp. grootbedrijven, ook consumentengoederen moesten samenstellen, werd bij VEB Transport- en Fördergeräte Döllstädt, bedrijfsdeel PGH Fahrzeugbau Großfahner bij  Gotha, de Campingwagen Friedel in de periode 1967-1990 geproduceerd. Deze caravan, geplaatst tussen Qek en Bastei, moest i.v.m. zijn gewicht door een middenklasser getrokken worden. In 23 jaar is aan het model (1300 stuks !) nauwelijks iets veranderd. Pas aan het einde van 1989 werd er een moderner model uitgebracht, de Friedel 2, maar door de “Wende” zijn er maar enkelen geproduceerd, en de firmawerd enkele maanden later afgeserveerd.

Intercamp

Deze caravans uit de DDR werden in de periode 1975 -1989  in Georgewitz-Bellwitz in Oberlausitz bij geproduceerd. ( totaal 5.000 stuks) Deze caravans werden in eerste instantie ontwikkeld om deze in Niet-Socialistische landen te verkopen om op deze manier deviezen de DDR in te krijgen. In Duitsland verkocht Fritz  Berger deze caravans  (Berger Oase) maar ook in Nederland werden ze verkocht.  De uitvoeringen voor de lokale markt waren uitgeklede versies zonder koelkast, geen of eenvoudige kachel en onderdelen van mindere kwaliteit.  IFA staat voor Industrieverband Fahrzeugbau , een samensmelting van alle ondernemingen betrokken bij de bouw van voertuigen.

De Intercamp werd in de voormalige ” Volkseigenen Betrieb” , of afgekort ” VEB, Oberlausitzer Stahl- und Fahrzeugbau Georgewitz, Ortsteil Bellwitz,”  gebouwd. Na de “Wende” in 1989 en de Duitse Eenheid in oktober 1990 en het “Wirtschafts- und Währungsunion”  die in juli 1990 hieraan vooraf ging moesten de VEB’s zich herpositioneren. Dit leidde tot sluiting van de fabriek.

Lausitz

Caravans onder de merknaam Lausitz zijn maar een vijftal jaren tussen 1985 en 1990 geproduceerd, maar de achtergrond was typisch DDR.  De grootste en smerigste bruinkoolfabriek van de wereld, “Gaskombinat Schwarze Pumpe ” in Lausitz produceerde naast bruinkool ook consumentengoederen zoals kinderwagens, koelkastschaaltjes en caravans. Het materiaal was moeilijk te bekomen of er waren tekorten en ook de arbeiders hadden geen ervaring. De caravan werd ook de Wohndose genoemd. Er was maar een model, de Lausitz 310

Nagetusch

Richard Nagetusch stichtte in 1931 een carrosseriebedrijf in Dresden .  Tot aan het bombardement op 13 februari 1945 bevond zich de onderneming aan de Leipziger Straße. Daarna vertrok het naar Kaitz.

In 1958 werd met de ontwikkeling en seriebouw van woonwagens begonnen .Het model „Brillant” werd om het aantal te verhogen ook in licentie bij VEB Schiffswerft Rechlin geproduceerd. Dit model werd ook samen met 2 andere uitvoeringen naar Nederland geëxporteerd. In de 60er jaren vertrok de zoon van de directeur naar de BRD (Wiesbaden) en hield zich daar, middels tussenpersonen,  met de handel van woonwagens bezig. Ook bij carrosseriefabriek Rosenthal werden Nagatusch verkoopwagens in licentie gebouwd. In 1963 vluchtte Nagetusch jr. naar het westen en vanaf die tijd stond het bedrijf onder stevige staatscontrole.In 1970 werd Richard Nagetusch om politieke redeneren  gearresteerd en later door de BRD vrijgekocht. Als gevolg van de laatste onteigeningsgolf in de DDR werd de firma Nagetusch in 1972 genationaliseerd. De caravanbouw werd bij VEB Karosseriewerk Dresden (KWD) ondergebracht. De in het filiaal in Rosenthal gebouwde verkoopwagen werd naar een caravan omgetransformeerd en tot 1973 geproduceerd. De naam Nagetusch werd niet meer gebruikt, de caravan ging verder als Bastei.

QEK

Binnen het programma “DDR-Konsumgüterproduktion” ( 5% van de totale produktie moet consumentengoederen zijn) werd in de periode 1974-1990 bij VFB Qualitäts und Edelstahlkombinates (QEK) Wilhelm Florin in Berlin Hennigsdorg de QEK caravan in drie uitvoeringen gebouwd, t.w.QEK Aero, QEK 325 en de bekender QEK Junior. ( 28.000 stuks van dit laatste model).Deze laatste werd in Henningsdorf bij Berlijn ontwikkeld en de eindmontage vond  in VEB Maxhütte Unterwellenborn plaats. De QEK Aero werd in 1986 geproduceerd en de QEK 325 als zijn opvolger tussen 1989 en 1991. In totaal werden er zo’n 35.000 stuks gebouwd.

Weferlinger

WEFERLINGER is de benaming welke aan meerdere modellen ( totaal 7.700 stuks) uit de DDR gegeven werd en die bij de ” PGH Heimstolz ” in Weferlingen, gebouwd werden.  De LC-9-200 , bespot in de DDR periode, werd na de “Wende” een cultcaravan met zijn binnenlengte van 200 cm, breedte 164 cm en 200 cm hoog.

Würdig (Dübener Ei)

De geschiedenis van het Volks-Ei begon in 1936 in Bad Düben (Sachsen) . Constructeur Max Würdig kon met zijn vriendin geen slaapplaats vinden en besloot voor zichzelf een onderkomen te bouwen. Met de oorlog kwam een einde aan de eerste serieproductie en na de oorlog werd de productie in 1955 hervat. Zoon Karl-Bernhard Würdig nam het bedrijf eind 50er jaren over.  Daar de centrale Planeconomie van de DDR synoniem was een een gebrek aan materialen-economie kwam het bedrijf in zwaar weer terecht. De jaarproductie met 12 man personeel ( en meer personeel mocht een privé onderneming  niet bevatten) was niet meer dan 10 eenheden. Midden jaren 60 was dit 20-40 stuks per jaar en na 1972, toen het bedrijf genationaliseerd werd naar VEB Campingwohnwagen, Bad Düben was deze zo’n 90 stuks per jaar. Zoals bij veel bedrijven in de voormalige DDR, werd de productie in 1990 gestaakt. Midden jaren 50 was de prijs 5000 mark welke steeg tot 6500  mark in 1990, gelijk aan een half- jaarsalaris van een arbeider. In totaal zijn er iets meer dan 2.000 caravans gebouwd.